Czy wiek warunkuje sprawność fizyczną?
Wielu ludzi nie rozpoczyna ćwiczeń fizycznych twierdząc, że są już za „starzy”. Inni z kolei podają różne inne powody, najczęściej związane ze stanem zdrowia i wynikającym z niego brakiem sprawności. Oczywiście brak granic, które wyznaczają zarówno dolną jak i górną granicę wiekową, odpowiednią do rozpoczęcia aktywności fizycznej. Do życia człowieka niezbędne jest działanie, zarówno psychiczne jak i fizyczne i nie ma innej drogi, aby funkcjonować normalnie w tym świecie. W uproszczeniu można by uznać, że każdy wiek jest dobry, aby trenować. Ogólnie, jeśli chodzi o granice wiekowe w podejmowaniu ćwiczeń fizycznych, to są one bardzo różne i wynikają z cech konkretnej osoby, jej genetyki, jakości odżywiania, sposobu życia itp. Oczywiście treningi można rozpocząć w każdym wieku, ale każdy wiek ma też swoją specyfikę. Sport wyczynowy jest zarezerwowany raczej dla ludzi młodych i w pełni zdrowych, ale rekreacja fizyczna jest dla wszystkich. Człowiek posiada umiejętności adaptacyjne od chwili narodzin, nigdy ich nie traci i może przystosowywać się do środowiska w każdym wieku, jednak inaczej wygląda to w przypadku dziecka, osoby dorosłej i osoby starszej.
Dzieci
Dzieci mają naturalny pociąg do aktywności fizycznej i chętnie się uczą, próbując z zapałem nowych doświadczeń. Próbują naśladować dorosłych w ruchach i zachowaniach przy każdej okazji. Dzieci powinny zawsze ćwiczyć pod okiem osoby dorosłej, która ze szczególną uwagą musi kontrolować ich poczynania, by brać pod uwagę spontaniczność dziecięcych działań. Dzieci nie potrafią skutecznie kontrolować swojej aktywności i często przeforsowują się, bo zarówno entuzjazm w działaniach jak i wysoki poziom zaangażowania przyćmiewa rozwagę. Dzieciom brak wyczucia w dozowaniu sobie natężenia ćwiczeń. Nie zwracają też uwagi na właściwą rozgrzewkę przed treningiem i odpowiednie przerwy między ćwiczeniami. Jeśli chodzi o wiek dziecka, w którym powinno rozpocząć ćwiczenia to opinie na ten temat są podzielone. Moje doświadczenia wskazują, że właściwą, ukierunkowaną pracę treningową można przeprowadzać dopiero z dzieckiem 7 letnim. Ale uważam, że również można pracować z dziećmi młodszymi, zwłaszcza wtedy, kiedy wszelkie ćwiczenia realizujemy w formie zabawy.
Seniorzy
Ostrożnie do ćwiczeń powinny podchodzić również osoby starsze, zwłaszcza, jeśli do tej pory nie prowadziły aktywnego trybu życia. Organizmy osób starszych w naturalny sposób tracą wydolność i mają gorsze zdolności regeneracyjne. Ćwiczenia powinny być dawkowane powoli i przerwy między poszczególnymi ćwiczeniami powinny być dłuższe. Trzeba podkreślić z całą stanowczością, że ludzie starsi mogą również robić postępy i nawet powinni być aktywni fizycznie. Unikanie aktywnego trybu życia tylko pogłębia dolegliwości wieku starczego. Wielokrotnie widywałem osoby po siedemdziesiątym roku życia, u których forma była lepsza niż u kilkadziesiąt lat młodszych kolegów, a nawet niekiedy znacznie ją przewyższała. Aktywność fizyczną, znacznie częściej podejmują osoby starsze, które już kiedyś w przeszłości trenowały. Osoby, które nigdy w życiu nie ćwiczyły i mają to zacząć robić jako seniorzy muszą pokonać przede wszystkim olbrzymie przeszkody natury psychologicznej i to jest największą dla nich przeszkodą. Włączenie paru godzin ruchu w tygodniowy rozkład zajęć nie będzie prostym zadaniem, ale jest możliwe i wskazują na to liczne przykłady starszych osób, które zaczęły i ćwiczą z powodzeniem. Jednak w przypadku starszych osób wysiłek powinien mieć umiarkowane natężenie i wymaga zgody a potem regularnych konsultacji z lekarzem specjalistą.
Dorośli
Również każda osoba dorosła powinna uzależnić poziom podejmowanej aktywności od tego jak pod tym względem postępowała dotychczas. Jeśli, ktoś uprawiał w przeszłości jakąś dyscyplinę sportową lub miał pracę wymagającą wysiłku fizycznego, zdolności adaptacyjne jego organizmu będą wyższe niż u osoby mającej siedzący tryb życia. Jeśli człowiek jest zdrowy i czuje się ogólnie dobrze to każda dyscyplina i każde ćwiczenie jest w zasięgu jego możliwości. Szczególnie rozważnie do treningów powinny podchodzić osoby mające obecnie lub w przeszłości problemy zdrowotne. Niewiele jest schorzeń, które całkowicie wykluczają wszelkie formy ruchu, ale jeśli mamy jakąkolwiek niedomogę to najlepiej, jeśli o tym, co ćwiczyć i z jakim natężeniem wypowie się lekarz specjalista. Zawsze należy zachować spokojne stopniowanie wielkości bodźców treningowych i uzależnić ilość treningów od poziomu wytrenowania. Należy unikać zakwasów, a jeśli wystąpią to wydłużać przerwy między treningowe na całkowitą ich regenerację. Zasada w rekreacyjnym trenowaniu jest prosta: „Lepiej wchodzić na szczyt malutkimi kroczkami, ale zawsze iść do przodu, niż wbiegać szybko na górę, złamać sobie nogę i nigdy do szczytu nie dotrzeć”. Im więcej zachowamy rozwagi i im bardziej będziemy wschłuchiwać się w informacje płynące z naszych organizmów tym więcej dowiemy się o sobie i dłużej będziemy mogli być aktywnymi.
TrenujZdrowie Jacek Baura
